Publicaties

In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen 2022 besteedde het platform Cultureon aandacht aan de diverse aspecten van het lokale cultuurbeleid. Het doel van deze ‘gemeente-specials’ was om de deelnemers aan de verkiezingsstrijd te ‘laden’ met informatie. De artikelen werden verzorgd door Lydia Jongmans. De eindredactie gebeurde door Cor Wijn. Met de gids hebben startende wethouders alle relevante informatie over het brede terrein van kunst, cultuur en erfgoed bij de hand. Ook voor (de vele) nieuwe cultuurambtenaren is deze gids nuttig, al is het maar omdat hij op ieder deelterrein van de cultuur aandacht besteedt aan de allerlaatste ontwikkelingen.

Cultuurbeleid wordt vaak geassocieerd met subsidies toekennen. Dat is echter een versimpeling van de werkelijkheid. Of beter gezegd: een vernauwing van het blikveld. Want wie ruimer kijkt ziet dat er heel veel mogelijkheden zijn waarop gemeenten het lokale culturele leven kunnen stimuleren. Voor startende raadsleden en andere bestuurders is het soms moeilijk om het hele mengpaneel snel in de vingers te krijgen. Er zijn veel meters die afgelezen kunnen worden, schuiven die omhoog of omlaag kunnen, knoppen die aan of uit kunnen. Deze gids biedt uitkomt en is hier te downloaden.

In de aanloop naar de Gemeenteraadsverkiezingen van 2022 bracht Boekman een themanummer uit over de kracht van gemeentelijk cultuurbeleid. Hierin werd een bijdrage opgenomen van Bastiaan Vinkenburg en mij over het herstelbeleid na de coronacrisis. Dingen worden na een crisis namelijk niet automatisch weer zoals ze daarvoor waren (vaak helemaal niet zelfs). In ons artikel gaan we in op wat gemeenten kunnen doen om het culturele leven vlot te trekken. Deze verkenning levert tien concrete aanbevelingen op voor toekomstig beleid. Het artikel staat integraal op de site van Boekman: link.

In opdracht van de VNG schreef is samen met collega Bastiaan Vinkenburg twee gidsen gids die informatie biedt bij het vormgeven van steun aan de cultuursector. In 2020/2021 trof de coronacrisis het culturele leven hard. Gemeenten hadden grote zorgen over de culturele instellingen en de mensen die in de sector actief zijn. De band tussen culturele instellingen en gemeenten is hecht en substantieel: 60% van de totale overheidssteun voor cultuur loopt via de gemeenten. De overheid - en dus ook provincies en gemeenten - hebben een grondwettelijke plicht met betrekking tot ons culturele leven. Op die verantwoordelijkheid werd tijdens de coronacrisis een groot beroep gedaan. De eerste publicatie (daterend uit 2021) over de steunmaatregelen en de rol van de gemeenten vind je via deze link. En de link naar de publicatie uit 2022 over corona herstelbeleid vind je hier. 

In een interview in Bibliotheekblad (2019-2) leg ik de relatie tussen mijn recente boek en de strategie die ik voorheen (als interim-directeur van de VOB) en nu nog steeds bepleit voor de openbare bibliotheken: werkelijke verandering vindt plaats onder invloed van nieuwe partnerschappen. Het interview vond plaats n.a.v. het uitkomen van De essentie van cultuurbeleid en -management. In het boek behandel ik onder meer de enige managementtheorie die op maat is gemaakt van culturele organisaties: die van de Amerikaan William Byrnes. Hij is op zijn beurt weer schaptlichtig aan managementgoeroe Peter Drucker. De man die schreef: “There is an old saying that good intentions don’t move mountains; bulldozers do. In nonprofit management, the mission and the plan – if that’s all there is – are the good intentions. Strategies are the bulldozers. They convert what you want to do into accomplishment.” Lees verder via deze link.

Op 6 december 2018 organiseerde Kunsten ’92 een bijeenkomst getiteld Samenwerking tussen stad, regio en staat en het toekomstig cultuurbeleid. Op verzoek van Kunsten '92 las ik alle culturele regioprofielen en gaf daarvan een analytische beschouwing. De integrale tekst van die analyse is opgenomen in de Theaterkrant. Een samenvatting staat op mijn blog Eerste Hulp Bij culturele Ontwikkeling.

Het ministerie van OCW onderzocht in 2017 of het erfgoedbeleid nog voldoet aan de eisen van de tijd. Dat gebeurde via het project Erfgoed Telt. Uit een verkenning die in dit kader plaatsvond bleek dat er veel kritische geluiden zijn over de manier waarop gemeenten hun wettelijke taken uitvoeren. Insiders signaleren niet alleen dat de deskundigheid bij gemeenten aan het afnemen is, ook stellen zij vast dat er steeds meer storingen in de communicatie zijn tussen de vele actoren die op lokaal niveau bij de monumentenzorg betrokken zijn. Uit onderzoek (met de veelzeggende titel Stelsel op lappendeken) blijkt dat de manier waarop monumenten tegen beschadiging en vernietiging worden beschermd mankementen vertoont.

In een artikel in Erfgoedstem doe ik vijf voorstellen om het corrigerend vermogen van het monumentenzorgstelsel structureel te verstevigen. Lees hier verder: Erfgoedstem, 14 maart 2018

De Raad voor Cultuur formuleerde in 2015 de wens om landelijke instellingen minder centraal te stellen in het podiumkunstbeleid. De raad wil dat steden en regio’s plannen gaan maken die bij hen passen en dat deze plannen vervolgens de basis vormen voor afspraken over meerjarenfinanciering. De strikte verdeling uit het verleden tussen een rijksoverheid die gezelschappen financiert en lokale overheden die de podia subsidiëren, mag worden losgelaten. De Raad riep steden en regio’s dan ook op om met experimenten te komen.

In de afgelopen periode is in diverse regio’s een begin gemaakt met proeftuinen waar het nieuwe beleid wortel kan schieten. Ook tijdens de BMC Cultuurconferentie van 8 juni 2017 werd nagedacht over de ingrediënten voor een nieuw, regionaal-geënt podiumkunstbestel. Deelnemers kaartten problemen aan en stelden een wensenlijst samen om overheden te helpen bij het ontwerp van zo’n nieuw bestel. Er werd geprobeerd om bestaande kaders los te laten en een nieuw regionaal stelsel te bedenken dat de komende tien jaar zou kunnen doorstaan. In de gesprekken – waaraan zowel cultuurmakers, podia als lokale overheden deelnamen – kwamen telkens dezelfde vier hoofdbestanddelen naar voren. In een artikel voor MMNieuws gaf ik deze elementen weer.

De bibliotheek is van iedereen. Vele Nederlanders, zo'n zes miljoen, maken er regelmatig gebruik van. En bijna vier miljoen Nederlanders zijn lid. Mensen willen iets voor de gemeenschap betekenen en zich verbonden voelen met de gemeenschapsvoorziening die de bibliotheek vormt. Vrijwilligers melden zich vaak spontaan.

Vanouds maakt de openbare bibliotheek veel gebruik van de inzet van vrijwilligers. De bibliotheek is immers de meest publieke voorziening die we kennen. De hogere leeftijd die mensen in goede gezondheid bereiken is een groot maatschappelijk potentieel. Veel burgers zetten zich graag in als vrijwilligers in de samenleving en dus ook in de bibliotheek. En de bibliotheek maakt graag gebruik van vrijwilligers om nog meer verbonden te zijn met de lokale gemeenschap. De vrijwilliger is cultureel en sociaal kapitaal.

Zie het artikel hierover op de site van de VOB.

De scheidslijnen tussen publiek, artiest en kunstcritici zijn vervaagd. Daar speelt poppodium Ancienne Belgique in Brussel handig op in. Met een bijzonder innovatieve publieksparticipatiestrategie weet het podium zijn bezoekers aan zich te binden, ook buiten de optredens. In dit artikel vertel ik hoe de AB dit aanpakt en formuleer ik tien belangrijke lessen voor een optimale publieksparticipatie online.

Zie: MMNieuws.

Als gevolg van de digitalisering wordt de rol van fysieke boeken minder belangrijk. Dat neemt niet weg dat het bevorderen van de persoonlijke ontwikkeling de kern blijft van het bibliotheekwerk. Met de verzorgingsstaat op de terugtocht worden burgers steeds meer op zichzelf teruggeworpen. Daarmee zijn zij in hoge mate afhankelijk van hun vaardigheden en vermogens om zelf informatie te verwerven, te interpreteren en om te zetten in handelingen. Mensen toerusten met kennis en vaardigheden op het gebied van lezen en digitale media, op het vlak van cultuur, maar óók wat betreft werk, zorg en gezondheid hoort thuis in de moderne bibliotheek. Wat dit betekent wordt toegelicht en met voorbeelde geillustreerd in dit artikel voor MMNieuws, dat ik schreef met Maarten Crump (oprichter Bredebieb vanuit the Alignment House). Zie: MMNieuws